Bridge Collapse-8 Dead
 |
| The bridge on the Singtam-Dikchu road after it crashed on Monday. Picture by Prabin Khaling |
The relief and rescue work by the Police, Fire Brigade and the Border Roads Organisation personnel is being carried out on a war footing. Three bodies had been retrieved from the accident site when the reports last came in while effort were on to retrieve the other ones.
 |
| Rescue workers and local people at the site of the crash. Picture by Prabin Khaling |
Our Gangtok correspondent reports that this is the second major accident in the State within a week. Six tourists -five from Kolkata and one from Orissa – along with a local driver were killed in an accident in the night of the thirteenth of this month. When a vehicle, carrying them back to Gangtok from Yumthang skidded off and fell some one thousand feet deep gorge near Dikchu in North district.
Border Roads Organisation officials suspect overload as the reason behind the tragedy.The traffic on the Singtam-Manan road remains closed.
Bridge with trailer crashes into stream - Eight persons killed in sikkim
BIJOY GURUNG, TT, Gangtok, Dec. 19: Eight persons were killed when a concrete bridge with a trailer carrying power equipment came crashing down on a mountain stream in East Sikkim today.
Two persons, one of them a 14-year-old boy, also went down with the bridge but came clambering up with minor injuries.
The 58-wheel truck with eight persons on board plunged 70ft below in a stream near Dikchu. The road, an alternative to the earthquake-hit North Sikkim highway, has been cut off.
The police chief of East district, M.S. Tuli, said the crash occurred around 1.30pm when the truck carrying transformers was on its way to the construction site of a private hydroelectric power company in North Sikkim.
Although Tuli did not name the company, sources said the only hydel project in North Sikkim has been undertaken by Teesta Urja.
Rescuers who reached the spot at 2.30pm managed to extricate three bodies from under the debris of the bridge and the truck. “The trailer fell into the Rangchang Khola, a mountain stream. Five more bodies are still trapped there,” Tuli said. (See chart)
He said the police and the East Sikkim district authorities had been engaged in rescue operations. “It will be very difficult to carry out work at night and we have approached the army and the BRO for help,” Tuli said.
One of the deceased has been identified as Thal Bahadur Gautam, who was in the truck. Police said he was a resident of Tuming Barang village which is along the Singtam-Dikchu-Mangan road where the accident occurred. It was on the same route that six tourists and a driver were killed when their SUV rolled 1000ft down a hillside on the night of December 13. The tourists were on their way from North Sikkim to Gangtok on a foggy night.
Sources in the Border Roads Organisation, which is in charge of the road, said the bridge had been commissioned in 2009 and had replaced a Bailey bridge. Sources in the BRO said the Bailey bridge could now be put back into use for movement of light traffic.
Khem Bahadur Basnet, a resident of the area was walking on the bridge, while Tikaram Dorjee was standing on the Dikchu end when the huge trailer rolled by.
“Suddenly the bridge gave way and I fell along with the debris. I was in a daze, but managed to clamber up and escape with minor cuts and bruises,” 50-year-old Basnet said. Tikaram, too, escaped with minor bruises but both were taken to the Singtam government hospital, 19km away.
The chief engineer of the BRO in Sikkim, Brigadier Rajiv Sawhney, was not available for comment. But a senior BRO officer said the bridge was 80-metres long and 8.5-metres wide. “The bridge had a carrying capacity of 70 tonnes. But we have heard that the trailer, along with the equipment it was carrying, weighed at least 100 tonnes. All transporters plying on this route know the carrying capacity of this bridge. We are going to have our own probe. We will also inspect five other similar bridges along this route,” the officer said.
He said the BRO always puts up signboards declaring the safe carrying capacity of each bridge under its jurisdiction. “This road has very high traffic of heavy vehicles. Most transporters from the plains, including the army, move their goods along this route (from Singtam) instead of going all the way up to Gangtok and then taking the North Sikkim highway,” he said.
Border Roads Organisation officials suspect overload as the reason behind the tragedy.The traffic on the Singtam-Manan road remains closed.
Bridge with trailer crashes into stream - Eight persons killed in sikkim
BIJOY GURUNG, TT, Gangtok, Dec. 19: Eight persons were killed when a concrete bridge with a trailer carrying power equipment came crashing down on a mountain stream in East Sikkim today.
Two persons, one of them a 14-year-old boy, also went down with the bridge but came clambering up with minor injuries.
The 58-wheel truck with eight persons on board plunged 70ft below in a stream near Dikchu. The road, an alternative to the earthquake-hit North Sikkim highway, has been cut off.
The police chief of East district, M.S. Tuli, said the crash occurred around 1.30pm when the truck carrying transformers was on its way to the construction site of a private hydroelectric power company in North Sikkim.
Although Tuli did not name the company, sources said the only hydel project in North Sikkim has been undertaken by Teesta Urja.
Rescuers who reached the spot at 2.30pm managed to extricate three bodies from under the debris of the bridge and the truck. “The trailer fell into the Rangchang Khola, a mountain stream. Five more bodies are still trapped there,” Tuli said. (See chart)
He said the police and the East Sikkim district authorities had been engaged in rescue operations. “It will be very difficult to carry out work at night and we have approached the army and the BRO for help,” Tuli said.
One of the deceased has been identified as Thal Bahadur Gautam, who was in the truck. Police said he was a resident of Tuming Barang village which is along the Singtam-Dikchu-Mangan road where the accident occurred. It was on the same route that six tourists and a driver were killed when their SUV rolled 1000ft down a hillside on the night of December 13. The tourists were on their way from North Sikkim to Gangtok on a foggy night.
Sources in the Border Roads Organisation, which is in charge of the road, said the bridge had been commissioned in 2009 and had replaced a Bailey bridge. Sources in the BRO said the Bailey bridge could now be put back into use for movement of light traffic.
Khem Bahadur Basnet, a resident of the area was walking on the bridge, while Tikaram Dorjee was standing on the Dikchu end when the huge trailer rolled by.
“Suddenly the bridge gave way and I fell along with the debris. I was in a daze, but managed to clamber up and escape with minor cuts and bruises,” 50-year-old Basnet said. Tikaram, too, escaped with minor bruises but both were taken to the Singtam government hospital, 19km away.
The chief engineer of the BRO in Sikkim, Brigadier Rajiv Sawhney, was not available for comment. But a senior BRO officer said the bridge was 80-metres long and 8.5-metres wide. “The bridge had a carrying capacity of 70 tonnes. But we have heard that the trailer, along with the equipment it was carrying, weighed at least 100 tonnes. All transporters plying on this route know the carrying capacity of this bridge. We are going to have our own probe. We will also inspect five other similar bridges along this route,” the officer said.
He said the BRO always puts up signboards declaring the safe carrying capacity of each bridge under its jurisdiction. “This road has very high traffic of heavy vehicles. Most transporters from the plains, including the army, move their goods along this route (from Singtam) instead of going all the way up to Gangtok and then taking the North Sikkim highway,” he said.
Freshers picked for posts - Nari Morcha member new civic chief of Mirik
VIVEK CHHETRI, TT,Darjeeling, Dec. 19: The Gorkha Janmukti Morcha today nominated a first-time woman councillor as the chairperson of the Mirik municipality and another new face as the vice-chairman bypassing two senior leaders.
 |
| Mala Subba and MK Zimba with Bimal Gurung in Darjeeling on Monday. Picture by Suman Tamang |
Their names were announced by Morcha president Bimal Gurung in Darjeeling today. In fact, he had threatened before the elections to five wards of Mirik that no senior leader would be offered the top civic posts even if they won.
“To respect the contribution made by the Nari Morcha during our agitation, we have decided to nominate Mala Subba to the chairperson’s post in Mirik,” Gurung said at the party office in Singamari.
Subba, a former school teacher, said she would work in consultation with the party leaders to develop the town.
The councillors of all four hill municipalities of Darjeeling, Kalimpong, Kurseong and Mirik will be sworn in on December 21.
The Morcha had already announced that Amar Singh Rai would be the chairman of Darjeeling municipality, while L.B. Pariyar and Samirdeep Blone would hold the post in Kalimpong and Kurseong respectively.
The novices’ ascent to power in Mirik has led to speculation that there was a tussle in the Morcha for the top posts.
Subba and Zimba have been chosen above L.B. Rai and Arun Ghisingh.
While Rai is a two-time former chairman of the civic body and a central committee member of the Morcha, Ghisingh is the vice-president of the party’s Mirik subdivisional unit.
Observers say the duo were bypassed because the party leadership felt that they were responsible for the elections to the five wards.
While all seats in Darjeeling, Kalimpong and Kurseong were bagged by the Morcha unopposed, five out of nine wards in Mirik went to the elections because of Independents’ presence in the fray.
Without naming anybody, Gurung himself had slammed senior Morcha leaders in Mirik for the challenge the party faced from Independents in Mirik.
“Even if you win, I will not make you the chairman. I had earlier told the central committee members that they should not contest the elections and should give an opportunity to committed party workers. The problem in Mirik has cropped up because the central committee members tried to project their own candidates and at the end, they could not be made to withdraw the nominations,” Gurung told a rally in Darjeeling on November 20.
However, both Rai and Ghisingh said today that they would accept the party’s decision and would strengthen the hands of the new chairperson to develop Mirik.
“We had already said we would accept the party’s decision in this regard. We will work together and extend all co-operation to the new chairperson to develop Mirik,” said Ghisingh.
Taxi owners call strike
SNS, DARJEELING, 19 DEC: The Darjeeling Mainline Taxi Welfare Association has planned to paralyse movement of taxis on National Highway-55 connecting Darjeeling to Siliguri tomorrow. The association wanted NH-55 repaired and cab rates reworked.
"We have taken this initiative to pressurise the administration and force them to start the maintenance of the road as quickly as possible,” said association president Mr Kabindra Gurung. He said taxi drivers will continue to transport students and tourists tomorrow despite the blockade.
A taxi driver, Mr Amit Rai, said that driving on the shoddy road between Darjeeling and Siliguri ~ especially Rohini Road, connecting Siliguri and Kurseong ~ damaged vehicles. “Moreover, for the past three years the administration has not reworked on the vehicle rates,” Mr Rai said. Darjeeling district magistrate Mr Soumitra Mohan said NH-55 maintenance by the Darjeeling Gorkha Hill Council will start this month.
Didi responds to poor girl letter for help
SNS, SILIGURI, 19 DEC: A letter casually dropped by a poor girl, detailing her family conditions has made the chief minister sit up and take the matter with the state labour department. Ms Pamela Biswas (25), a resident of Nabagram in Siliguri, was called for a meeting.
Ms Biswas completed her MA in History in 2009 fighting poverty. Her father Pranab Biswas used to work in a garage and his death after a prolonged illness brought severe financial crisis in the family. As a result her two brothers could not continue studies. However, Ms Biswas was determined to pursue education. Ms Biswas said her father died almost without treatment as the family could not afford his medical expenses. Mrs Sova Biswas (47), the mother of Ms Biswas is also ailing and is suffering from neurological problems. A visibly elated Ms Biswas said she did not expect that just a letter to the chief minister could work such wonder.
She said her family is dependent on her. She gives tuitions and works part-time. “I had casually written the letter to Miss Banerjee and I did not expect that she would respond despite her busy schedule. I am very happy today,” she said. The Siliguri Municipal Corporation (SMC) also extended its helping hands towards Ms Biswas and her family. SMC councillor Mr Ranjan Sil Sharma met Ms Biswas today. “We gave Rs 5,000 each to her and her mother for her treatment. We will also give 10 kg rice to the family every month and we have also arranged widow assistance of Rs 300 for her mother,” Mr Sil Sharma said.
He said Ms Biswas is suffering from eye problem and her mother is also ailing, so the SMC would take the responsibility of their treatments. “I would like to covey my regards and gratitude to Didi. Today many people have come forward to help me. Several times, my mother has ran from pillar to post for pension but no one listened to her. Whatever help I am getting now is only because of Didi. I am really grateful to her,” she said.
Taxi owners call strike
SNS, DARJEELING, 19 DEC: The Darjeeling Mainline Taxi Welfare Association has planned to paralyse movement of taxis on National Highway-55 connecting Darjeeling to Siliguri tomorrow. The association wanted NH-55 repaired and cab rates reworked.
"We have taken this initiative to pressurise the administration and force them to start the maintenance of the road as quickly as possible,” said association president Mr Kabindra Gurung. He said taxi drivers will continue to transport students and tourists tomorrow despite the blockade.
A taxi driver, Mr Amit Rai, said that driving on the shoddy road between Darjeeling and Siliguri ~ especially Rohini Road, connecting Siliguri and Kurseong ~ damaged vehicles. “Moreover, for the past three years the administration has not reworked on the vehicle rates,” Mr Rai said. Darjeeling district magistrate Mr Soumitra Mohan said NH-55 maintenance by the Darjeeling Gorkha Hill Council will start this month.
Didi responds to poor girl letter for help
SNS, SILIGURI, 19 DEC: A letter casually dropped by a poor girl, detailing her family conditions has made the chief minister sit up and take the matter with the state labour department. Ms Pamela Biswas (25), a resident of Nabagram in Siliguri, was called for a meeting.
Ms Biswas completed her MA in History in 2009 fighting poverty. Her father Pranab Biswas used to work in a garage and his death after a prolonged illness brought severe financial crisis in the family. As a result her two brothers could not continue studies. However, Ms Biswas was determined to pursue education. Ms Biswas said her father died almost without treatment as the family could not afford his medical expenses. Mrs Sova Biswas (47), the mother of Ms Biswas is also ailing and is suffering from neurological problems. A visibly elated Ms Biswas said she did not expect that just a letter to the chief minister could work such wonder.
She said her family is dependent on her. She gives tuitions and works part-time. “I had casually written the letter to Miss Banerjee and I did not expect that she would respond despite her busy schedule. I am very happy today,” she said. The Siliguri Municipal Corporation (SMC) also extended its helping hands towards Ms Biswas and her family. SMC councillor Mr Ranjan Sil Sharma met Ms Biswas today. “We gave Rs 5,000 each to her and her mother for her treatment. We will also give 10 kg rice to the family every month and we have also arranged widow assistance of Rs 300 for her mother,” Mr Sil Sharma said.
He said Ms Biswas is suffering from eye problem and her mother is also ailing, so the SMC would take the responsibility of their treatments. “I would like to covey my regards and gratitude to Didi. Today many people have come forward to help me. Several times, my mother has ran from pillar to post for pension but no one listened to her. Whatever help I am getting now is only because of Didi. I am really grateful to her,” she said.
गोजमुमो: गोर्खाल्याण्ड,जीटीए हुँदै पुन: गोर्खाल्याण्ड सम्म
डी० के० वाइबा, कालिमन्युज, कालेबुंग, 19 दिसम्बर। छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्ड आन्दोलन घोषणा गरेर ७ अक्टोबर २००६ मा पहाडमा नयाँ शक्तिको रुपमा देखा परेको गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा १८ जुलाई २०११ मा जीटीएमा पुगेर थामिएको छ | पहाडमा सुबास घिसिंगको शाशनबाट वाक्क भएका मानिसहरु गोजमुमोको आन्दोलनमा सरिक भएर आन्दोलनमा ओर्लिए | यसै बिच थुप्रै राजनैतिक उतार चडाउ भयो | गोरामुमो र गोजमुमो समर्थकहरु माझ झडप पनि भयो | सोही समय दार्जीलिंगमा प्रमिला शर्माले ज्यान गुमाईन् | छुट्टै राज्यको सपना सजाएर अनेकौ सडकमा ओर्लिए | यस आन्दोलनले सबै प्रकारका मानिसहरुलाई प्रभावित पार्यो | के, वृद्ध ,के बाल सबै सडकमा ओर्लिएर गोर्खाल्याण्डको अवाज चर्काउन पछि परेनन् | नारा,जुलुश,धर्ना,भोक हड्ताल सबैमा जनताको व्यापक सहभागिता देखेर अन्तत: गोर्खाल्याण्ड माग्ने दल गोजमुमो, राज्य सरकार र केन्द्र सरकार माझ त्रिपक्षीय वार्ता शुरु भयो | आन्दोलन पहाडदेखि तराई र डुवर्स पुग्यो | भूतपूर्व सैनिकहरुले रगत बगाउनु पर्यो, हजारौ बेघर बने मान्छेको बस्तीमा डडेलो सल्कियो | धाराबाहिक त्रिपक्षीय वार्ताले कुनै निष्कर्ष निकाल्न सकेन |
सोही क्रममा लोक सभा चुनावले दार्जीलिंग पहाडमा चुनावी राजनीति शुरु भयो | गोर्खाल्याण्डको मुद्दा संसदमा पार लाउन पहाडबाट हेबीवेट भाजपा नेता जसवन्त सिंहले रेकर्ड भोट जितेर गए | त्यसपछि बङ्गालमा सत्ता परिवर्तन संगै दार्जीलिंगलाई गोर्खाल्याण्ड होइन " स्वीजरल्याण्ड" बनाइदिन्छु भनिन् मुख्यमन्त्री ममता ब्यनार्जीले | १८ जुलाई २०११को दिन पिन्टेल भिलेजमा मोर्चा, राज्य सरकार अनि केन्द्र सरकार माझ गोर्खाल्याण्ड टेरिटोरीयल एडमिनिसट्रेसन (जीटीए) मा सम्झौता भयो | पहाडमा बिकाशको मूल फुट्ने र शान्ति स्थापना भयो भन्दै पटेका पड्कियो अनि हर्सोल्लास मनाइयो | तर अहिले त्यही जीटीए कार्यनवय नहुँदा पहाडमा पुन असन्तुष्टि बढ्दै गइरहेको छ | जसको फलस्वरूप युवा मोर्चाले पुन: छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको शंखघोष गरेको छ | एकातिर मोर्चाका उच्च पदस्थ नेताहरु जीटीए यथासिघ्र लागु गराउन राज्य र केन्द्रमा दौड धुप गरिरहेका छन् भने अर्कोतिर मोर्चा कै भात्री संगठन युवा मोर्चा भने छुट्टै राज्य प्राप्तिको निम्ति आन्दोलनको शंखनाद गरेर मैदानमा ओर्लेको छ |
हिज मंग्पू जन मैदानमा आयोजित जनसभाबाट युवा मोर्चाले अब युवाहरु प्रावधिक र बौधिक आन्दोलन लड्ने घोषणा गरेको छ | युवा मोर्चाले छुट्टै राज्य प्राप्तिको निम्ति आन्दोलनलाई काँधमा लिंदै मैदानमा ओर्लेको घोषणा गरेपनि पहिलो चरणमा केवल रयाली र जनसभाहरु गर्ने घोषणा गरेको छ | युवा मोर्चाको उक्त जनसभा केन्द्रित छुट्टै राज्यको आन्दोलन कतिसम्म प्रभावशाली बन्ने हुन् भन्न नसकेपनि यस सम्बन्धमा मोर्चा प्रमुख बिमल गुरुङको मौनता खुबै चासोको विषय बनेको छ | युवा मोर्चाले आन्दोलनको घोषणा गरेपनि मोर्चा प्रमुख कै निर्देशनमा नै गर्ने पनि घोषणा गरेको छ |
तर यता मोर्चा प्रमुख गुरुङले भने युवा मोर्चाको आन्दोलन बारे मुख नखोल्नु कतै आन्दोलनको बहानामा जीटीए भित्राउने राजनैतिक चलखेल त होइन भन्ने विश्लेषकहरु बताउछन् | अहिले पहाडमा जीटीए लागु नभएको कारण बिस्तारै मोर्चा भित्र नै असन्तुष्टि बढ्दै गइरहेको छ | तराइ डुवर्सको भू- भाग जीटीएमा हुनपर्ने दाबी गरे पनि उक्त भू - भागको जाँच गर्ने हाई पावर कमिटिको बैठक बारम्बार बिफल भएको कारण थप असन्तुष्टि बढिरहेको छ | हाई पावर कमिटिको बैठक निष्कर्षहीन बन्नु जीटीए लम्बाउने प्रयाश हो भन्ने पनि राजनैतिक विश्लेषकहरु बताउछन् | यस्तो अवस्थामा सरकारलाई दबाउ दिन मोर्चाले युवा मोर्चालाई ढाल बनाएको सचेतकहरु बताउछन् |
एकातिर जीटीए गठनमा बिलम्ब बन्दै गइरहेको छ भने अर्कोतिर पहाडका विपक्षी दल क्रामाकपा अनि भागोपले जीटीएको सम्झौता खारेज गर्नुपर्ने माग चर्किंदै आइरहेको छ | यता राज्य कै विपक्षी दल माकपाले पनि जीटीएको बीलमा हस्ताक्षर नगरी दिने राज्यपाल समक्ष अनुरोध गरेको छ | यस्तोमा राज्य सरकारलाई दबाउ बनाउन मोर्चाले युवा शक्तिलाई माध्यम बनाएको राजनैतिक सचेतकहरुको भनाई छ | अहिले छुट्टै राज्यको मागलाई राष्ट्रव्यापी बनाउन भागोपले गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्स गठन गरेर कार्य शुरु गरेको छ | यता दार्जीलिंगको शक्तिशाली विपक्षी दल मानिने क्रामाकपा पनि दिल्ली मुखी कार्यक्रम बनाएर सडकमा खुल्ला जीटीएको विरोध गर्दै निस्केको छ | यसबारे भागोप र क्रामाकपाको उक्त कार्यक्रमलाई पार्टीको अस्तित्व बचाउने राजनैतिक खेल रहेको गोजमुमोले आरोप लगाईरहेको भएपनि जीटीए बिरोध नगर्ने खुल्ला चुनौती दिईरहेको छ | मोर्चालाई जीटीएको टिप्पणी गर्ने दलहरुलाई किन चुनौती दिदै आन्दोलनमा ओर्लिन पर्यो भन्न नसकेपनि वास्तवमा यो जीटीएलाई जतिसक्दो लागु गराउने मोर्चाको रणनीति रहेको वर्तमान राजनैतिक परिस्थितिलाई गहिरो अध्ययान गरिरहेका विश्लेषकहरु बताउछन् |
गोजमुमो पार्टीको युवा एकाईले पुन: छुट्टै राज्यको आन्दोलनलाई अघि बढाउने घोषणा विपक्षी दलहरुलाई शक्तिशाली बन्न नदिने सुयोजित खेल त होइन भन्ने पनि अहिले अड्कलबाजी शुरु भएको छ | यति मात्र होइन छुट्टै राज्यको माग गर्दै अहिले अर्को शक्ति नयाँ राजनैतिक पार्टी खोलेर मैदानमा ओर्लिने तरखरमा रहेको सुत्रले बताएको छ | उक्त दल अहिले विभिन्न रणनीति बनाउन गोप्य बैठकहरु गरिरहेको सुत्रले बताएको छ | सम्भवत: २०१२ को जनवरी पहिलो सप्तामा देखा पर्ने उक्त नयाँ दलको रणनीति विफल पर्न पनि युवा मोर्चाले छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको आन्दोलन घोषणा गरेको सुत्रको भनाइ छ | नयाँ वर्षमा राजनैतिक मैदानमा घोषणा गरेर निस्कने उक्त नयाँ दलको नेतृत्व कसले गर्ने हो अहिले नै खुलासा नभएपनि एघार वर्ष जेल बसेर निस्केका जीएलओ प्रमुख छत्रे सुब्बा माथि मानिसहरुले शंका गरिरहेको छ | हुन त केहिदिन अघि मात्र छत्रे सुब्बाले आफू अहिले नै राजनीतिमा नआउने बताएका थिए तर राजनैतिक जीवन त्याग्ने भने घोषणा गरेका छैनन् | यसका साथै कालेबुंग कै युवा नेता अजय दाहाल, दावा शेर्पा आदिको नामहरु पनि अघि आइरहेको छ | यी सबै कुराहरुलाई ध्यानमा राख्दै गोजयुमोको आन्दोलन मोर्चाको आफ्नो रणनीति रहेको मानिसहरुले अनुमान लगाईरहेको छ |
युवा मोर्चाले उठायो साहित्यकारहरूमाथि प्रश्न
मनोज वोगटी, कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। युवा मोर्चा नेता विशाल राईले हिजो छुट्टै राज्यको आन्दोलनको निम्ति गरिएको भनिएको मङ्पूको जनसभामा भनिरहेका थिए 'छुट्टै राज्यको आन्दोलन बौद्धिकरुपले हुनुपर्छ भन्छन्, तर साहित्यकारहरू भने दुलो पस्छन्।' राईले साहित्यकारहरूलाई तारो बनाउँदै के भनेका छन् भने गोर्खा जनमुक्ति मोर्चाले गरेको आन्दोलनमा साहित्यकाहरूको कुनै भूमिका छैन, जब कि छुट्टै राज्य उनीहरूको निम्ति पनि हो। कुनै पनि आन्दोलनको सफलतामा साहित्यकारहरूको सहभागिता पहिलो अनिवार्यता हो। तर युवा मोर्चाका नेता अनुसार मोर्चाले गरेको आन्दोलनलाई साहित्यकारहरूले कुनै पक्षबाट पनि सहयोग पुर्याइरहेका छैनन्। तिनी अनुसार साहित्यकारहरूले नै आन्दोलनलाई बौद्धिक बनाउँछन् तर दार्जीलिङका साहित्यकारहरू आन्दोलनको बेला दुलो पस्ने गर्छन्। विशाल राई आफै एकजना कवि हुन् तर तिनी हुन् युवा मोर्चाका नेता पनि। राईको मान्यता अनुसार साहित्यकारहरू राजनीतिमा प्रत्यक्ष सहभागी बन्न पर्छ। जो भइरहेको छैन। उल्लेख्य कुरा के थियो भने विशाल राईले जतिबेला साहित्यकारहरूलाई तारो बनाइरहेका थिए त्यतिबेला तिनको भाषण सुन्ने साहित्यकारहरू कोही पनि उपस्थित थिएनन्। तिनले साहित्यकारहरूलाई युवा मोर्चाको आन्दोलन बौद्धिक बनाउन जुन सहभागिताको कुरा गरिरहेका थिए, त्यो आन्दोलनकालभरि नदेख्नु तिनले अचम्मकोरुपमा राखेका छन्।
विशाल राईले साहित्यकारहरूलाई जुन आरोप लगाए त्यो भने आधारभूत सत्य भने नरहेको स्पष्ट छ। जब मोर्चाले आन्दोलन थाल्यो, तब सबै साहत्यकारहरूले आफ्नोपक्षबाट पाठकलाई सचेत गराउने प्रशस्त कार्य गरेका थिए। धेरै लेखकहरूले आन्दोलनलाई केन्द्र गर्दै विभिन्न कृतिहरूको प्रकाशन पनि गरिरहेका छन्। छुट्टै राज्यको आन्दोलन जब एउटा निकृष्ट व्यवस्थाको सम्झौतामा आएर रोकियो तब पनि विशाल राईहरूले साहित्यकारहरूबाट त्यसप्रतिको समर्थन मागिरहेको तिनको साहित्यकारहरूप्रति गरेको टिप्पणीले स्पष्ट भएको छ। अहिले पत्रपत्रिकातिर लेख्ने साहित्यकारहरूले जति पनि राजनैतिक लेखहरू लेखिरहेका छन्, ती सबै नै मोर्चाको जीटीएको विरुद्ध मात्र होइन जनाकांक्षामाथि भइरहेको धोकालाई उजागार गरेर लेखिएको नै धेर पाइएको छ। धेरै साहित्यहरूले के बताउँछन् भने आन्दोलनकारीहरूको नियत नै खराब रहेको छ भने उनीहरूको आन्दोलनलाई समर्थन गर्नु अँध्यारोतिर दौड्नु हो। आन्दोलनकारी राजनैतिक दलका दलीय साहित्यकारहरूले आन्दोलनमा सहभागिता नदिएकोमा आक्रोश व्यक्त गर्न अघि किन साहित्यकारहरूले सहभागिता दिइरहेको छैन भन्ने पक्षमा समीक्षा गर्नुपर्ने अनिवार्य रहेको छ। वास्तवमा साहित्यकारहरू सचेत रहन्छन्, जब उनीहरूलाई आन्दोलनको आन्तरिक अर्थ जनाकांक्षा बाहिर रहेको पाउँछ तब आन्दोलनसित उनीहरूको मोह भङ्ग हुने गर्छ।
अहिले साहित्यकारहरूलाई सम्झौता परस्त आन्दोलनलाई समर्थन गर्नु आफ्नै घॉंटीमा पासो लगाउनु सरह रहेको लागेको छ। साहित्यकारहरू राजनैतिक दलको कार्यप्रणालीसित सन्तुष्ट नरहेको मात्र होइन उनीहरूको चर्तिकलाको विरोधमा बोल्न नसक्नेसम्मको स्थितिमा रहेको कुरा आज समय दैनिकले साहित्यकारहरूसित कुराकानी मार्फत थाहा लागेको छ। एक साहित्यकारसित प्रश्न गर्दा तिनले भने, आन्दोलन भनेको एउटा दलले गर्ने होइन। शक्तिविभाजनको स्थिति उपार्जन गर्दै उनीहरूले नै सहभागिताको अपेक्षा साहित्यकारहरूसित राख्नु पनि एक किसिमको राजनीति हो। साहित्यकारहरू झण्डा बोकेर सडक उत्रँदैनन्। साहित्यकारहरूले गर्ने कार्य भनेको लेखन हो, नेताहरूले अहिले आन्दोलनलाई लिएर साहित्यकारहरूले लेखिरहेका रचनाहरूको अध्ययन गर्न अनिवार्य छ। दलीय लेखकहरूले स्वतन्त्र लेखकहरूलाई लगाइने आरोप राजनैतिक चलखेलको एउटा अंश हो। वास्तवमा उनीहरू भन्दा धेर योगदान स्वतन्त्र साहित्यकारहरूको नै छ। आन्दोलनमा साहित्यकारहरू दुलो पस्ने कुरा गर्ने विशाल राईले साहित्यकारहरूलाई युवा मोर्चाको आन्दोलनलाई बौद्धिकस्तरमा उचाल्न सहयोग गर्नुपर्ने बताए पनि युवा मोर्चाको आन्दोलन केटाकेटीले खेल्ने भॉंडाकुटी भन्दा निकृष्ट रहेको कालेबुङका एक कविले जनाएका छन्। 'आन्दोलनको स्तर सर्वमान्य र सर्वसम्मतिको हुनपर्छ।
आन्दोलनको दुरूपयोगमाथि पहिले उनीहरूले नै समीक्षा गरुन्। एउटै दलभित्र विभिन्न वयानबाजी र मुद्दा रहेको स्थितिमा युवा मोर्चाले साहित्यकारहरूलाई लगाइरहेको आरोप स्वंय नै घाइते बाघको आक्रमण सरह हो। साहित्यकारहरूलाई आन्दोलनबारे जसरी बुझाइएको छ, वास्तवमा आन्दोलन त्यस्तो नहुने कुरा साहित्यकारहरूलाई थाहा छ। आन्दोलनलाई सर्वसमावेशी बनाइनुपर्छ। त्यसो नगरी घोषित आन्दोलनको औचित्य रहँदैन'-तिनले भने।
युवा मोर्चाको जनसभामा मूल नाइके अनुपस्थित पुरानै बोतलमा पुरानै रक्सी
कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। सेनापति बिनाको सेनाले युद्ध जितेको कुनै पनि इतिहास छैन। सेनापति बिनाको सेना अनुशासनहिन र दिशाहिन हुन्छ, जसबाट ठूलो उपलब्धीको आशा गर्न सकिन्न। उल्टै विश्रृङ्खलता उत्पन्न हुन्छ कि भन्ने सम्भावना व्यापक रहन्छ। युवा मोर्चाले शुरूगरेको तेस्रो चरणको आन्दोलनको पनि यस्तै यस्तै रुपरेखा देखापरेको छ। युवा मोर्चाको आन्दोलनले नेतृत्व गर्ने नेता पाएको छैन। जसलाई बारम्बार पत्र पठाएर अनि साक्षात भेटेर अपील गर्दा पनि आखिर उनीहरूले चाहेका नेता विमल गुरूङ जनसभामा आएनन् तर युवा नेताहरूले जनसभा सकिञ्जेलसम्म पनि विमल गुरूङ आउँछ कि भन्ने आशा गर्न भने छाडेनन्। गोर्खाल्याण्डको निम्ति भने आङ बॉंधेर रणभूमिमा उत्रने नेताले गोर्खाल्याण्डकै निम्ति डाकिएको मङपू सभामा समय दिनै सकेनन्। विमल गुरूङ जसले छुट्टै राज्यको निम्ति युवाहरूलाई सङ्गठित गरेका थिए, ती नै युवाहरूले आज विमल गुरूङलाई छुट्टै राज्यको निम्ति प्रतिबद्ध गराउन खोजिरहेको स्थिति देखापरको छ।
विमल गुरूङ अनुपस्थित रहेको जनसभामा जुन कार्यक्रमहरूको घोषणा गरियो, त्यो पनि छुट्टै राज्यको नाममा दलीय औपचारिकता मात्र नै देखापरेको छ। कतै युवा मोर्चाले शक्ति प्रदर्शन पो गरिरहेको हो कि भन्ने शंका उप्जाउने ठाउँ उनीहरूको कार्यक्रमले नै उपार्जन गरेको छ। किन भने उनीहरूको छुट्टै राज्यको आन्दोलन कुनै खास छैन। जनसभा र र्यालीलाई नै आन्दोलन भनेर घोषणा गरिएकोले पुरानै बोतलको पुरानै रक्सी पिएको र त्यसको मात प्रदर्शन गरिएको जस्तो मात्र देखापरेको छ। तर जनता र छुट्टै राज्य आकांक्षीहरूले भने युवा मोर्चाले सर्वसहमत र सर्वसमावेशी आन्दोलनको रुपरेखा तयार पार्ने अपेक्षा गरेका थिए। युवा मोर्चाको आन्दोलनप्रति अहिले उनीहरूले ओंठ लेब्राउन थालेका छन्। पहाडमा नै कराएर केही हुँदैन भन्ने दुइदुइपल्टको आन्दोलनले सचेतहरूलाई सिकाइसकेको अवस्थामा फेरि पनि पहाडमा नै कराइरहने अनि जता भेला गरेर गोर्खाल्याण्ड चाहिन्छ भन्ने पुरानै रट लगाउने युवा मोर्चाको आन्दोलनको रुपरेखाले सचेतहरूलाई निराश पारेको छ। युवा मोर्चाले ती जनसभमा भन्ने कुराहरू भनेको 'गोर्खाहरूलाई छुट्टै राज्य नै चाहिन्छ' भन्ने वाक्यभन्दा बड्ता नहुने सबैले बुझिरहेका छन्। जुन कुरा जनतालाई भनिरहनु नपर्ने स्पष्ट छ।
राज्य र केन्द्रसित युवा मोर्चाकै केन्द्रिय समितिले अहिले नै छुट्टै राज्य हुँदैन भन्ने कुरामा सहमत गराएर जीटीएमा हस्ताक्षर गराइसकेकोले पनि युवा मोर्चाको आन्दोलन विवादित बनेको छ। आलोचक र विपक्षले युवा मोर्चाले आन्दोलन गर्ने हो भने जीटीए खारेज गरेर बढ्नुपर्ने बताइरहेको छ भने युवा मोर्चा भने जीटीएको विरोध नगरी छुट्टै राज्य माग्ने पक्षमा छ। यसको के अर्थ लागेको छ भने युवा मोर्चा केन्द्रिय कमिटीको जीटीएसित सन्तुष्ट छ। तर जब जीटीएको गठनको प्रक्रिया हुन्छ तब सरकारीपक्षबाट मोर्चालाई युवा मोर्चाको आन्दोलनमाथि गर्ने प्रश्नोत्तरले युवा मोर्चाको आन्दोलन बली कै बोको पो हुने हो कि भन्ने शंका गरिएको छ। मोर्चाले जीटीए गठन गर्नुपर्छ भनेको अवस्थामा युवा मोर्चाले गररहेको छुट्टै राज्यको जनसभाको आन्दोलनको औचित्य कति हो भन्ने करा सचेतहरूले पटक्क बुझ्न सकिरहेका छैनन्। युवा मोर्चाले धेर ठूलो केही पनि गर्न नसक्ने कुरा उनीहरूको कार्यक्रमले नै स्पष्ट पारेको अवस्थामा पुरानै बोतलको पुरानै रक्सी जनतालाई खुवाउने रणनीतिको कारण युवा मोर्चा माथि उठेर कार्यक्रम नबनाए अब युवा मोर्चा आन्दोलनकालभरि नै विभिन्न आलोचना र शंकाको शिकार बनिरहनुपर्र्ने स्थिति बनिने स्पष्ट छ। जनतामा कस्तो जिज्ञासा छ भने आखिर किन विमल गुरूङ जनसभामा आएनन्? छुट्टै राज्यको आन्दोलन गर्नुपर्ने डरले कि जीटीएमा हस्ताक्षर गर्ने टोलीको दबावले? यसको उत्तर विमल गुरूङसित नै रहेको छ। तिनले युवा मोर्चाका अन्य जनसभामा उपस्थित बनेर तिनीमाथि गरिएका प्रश्नहरूको उत्तर दिने हुन् कि युवा मोर्चाको आन्दोलन पनि फिर्ता गरिने हो, त्यो भने भविष्यले नै बताउने छ।
क्रामाकपा दिल्ली प्रस्थान जीटीए जनाकांक्षा नरहेको सांसदहरूलाई बुझाइने
मनोज बोगटी, कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। साइबर जमानाका युवाहरूले छुट्टै राज्यको आन्दोलनको घोषणा गर्छ तर कार्यक्रम हुन्छ केवल जनसभा र र्याली। जनसभा र र्यालीको च्याप्टर सकिसकेका जनताले फेरि अब एकपटक युवाहरूले आह्वान गरेको जनसभा र र्याली झेल्न पर्ने भएको छ। तर यता क्रामाकपाले भने समयको माग अनुसारको बाटो पक्रिएर आन्दोलनलाई दिल्लीगामी बनाइरहेको छ। गोर्खा जनमुक्ति युवा मोर्चाले शक्ति प्रदर्शन गर्दै पहाडका जनतालाई फेरि गोर्खाल्याण्डको औचित्य बुझाउन जनसभा र र्याली गर्ने भएको छ भने उता क्रामाकपा र गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्सले भने आन्दोलनलाई तीन चरणमा विभक्त गर्दै राष्ट्रियस्तरमा त्यसलाई कार्यरुप दिइरहेको छ। संसद, सडक अनि बौद्धिकरुपले आन्दोलन गर्ने सैद्धान्तिकी गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्सले अघि ल्याएको छ। त्यसै अनुरुप फोर्स अन्तर्गत रहेका दलहरूले पनि कार्यक्रमलाई राष्ट्रिय बनाइरहेको छ।
त्यसैक्रममा क्रामाकपा कालेबुङ आञ्चलिक समिति संसद धर्नाको निम्ति आज 75 जनाको टोली लिएर दिल्ली प्रस्थान गरेको छ। एनजेपी पुगेका गक्रायुमो नेता अरुण घतानीले भने, पहाड र समतललाई अब छुट्टै राज्यबारे बुझाउनुपर्ने कुनै आवश्यकता छैन, किन भने उनीहरूको आकांक्षा भनेको छुट्टै राज्य हो। बौद्धिक चरणमा देशका ठूला नेता, सरकारका वरिष्ट अधिकारी र मन्त्रीहरूलाई भारतभरिका गोर्खाहरूको चिह्नारी र राजनैतिक अस्तित्वको सवालमा कसरी छुट्टै राज्य अनिवार्य छ भन्ने कुरा बुझाइने प्रक्रिया शुरू भइसकेको छ। हाम्रो कार्यक्रम सडक कार्यक्रम हो तर यसले सांसदहरूलाई छुट्टै राज्यको औचित्य बुझाउनमा सहयोग गर्ने छ।
तिनले अझ भने, पहाडमा लाखौंको संख्यामा जनता उत्रिए पनि त्यो केवल जीटीएको निम्ति हुनेछ। किन भने केन्द्र र राज्य सरकारले जीटीएलाई गोर्खाल्याण्ड राज्यको दाबीको विकल्पकोरुपमा व्याख्या गरेको छ। ममता व्यानर्जीको 'बङ्गभङ्ग होवेना' अनि मोर्चाको नेता र समर्थकहरूको ताली यसको गतिलो उदाहरण हो। तिनले बताए अनुसार क्रामाकपाको धर्ना जीटीए गोर्खाहरूको आकांक्षा होइन भन्ने कुरा बुझाउनमा केन्द्रित रहेको छ। त्यसकारण अब गोर्खाहरूले राष्ट्रियस्तरमा त्यसको विरोध गर्दै छुट्टै राज्य नै मूलाकांक्षा रहेको कुरा बुझाउन देशका विभिन्न शक्तिहरूसित मैत्रिक सम्बन्ध स्थापना गर्ने पहल भइरहेको घतानीले बताएका छन्। तिनले भने, दिल्लीमा सय भन्दा धेरले संसद धर्ना गर्नेछन्। शीतकालीन सत्र चलिरहेकोले सांसदहरूलाई कुरा बुझाउन सही समय रहेको ठानिएको छ। दिल्लीमा अन्य छुट्टै राज्य पक्षधरका सङ्गठन र वुद्दिजीवीहरूले क्रामाकपाको कार्यक्रममा सहभागिता दिने पनि तिनले बताएका छन्।
तिनले बताए अनुसार झॉंसीकी रानी रोडबाट जुलूस निकालिने छ अनि जन्तरमन्तरमा धर्ना गर्ने छ। गोर्खाल्याण्ड नै गोर्खाहरूको समस्याको समाधान अनि अरु सबै टालटुले समाधान उल्लेख गरिएको पोष्टर, व्यानर र प्लाकार्डहरू बोकेर जुलूस र प्रदर्शन हुने तिनले जनाएका छन्। एनजेपीदेखि नै क्रामाकपा धर्ना प्रतिनिधिहरूले छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको पक्षमा नाराबाजी गरे। आञ्चलिक समितिका अध्यक्ष किशोर प्रधानले भने, रेल अनि दिल्लीमा छुट्टै राज्यको दाबी र यसको औचित्यबारे प्रकाशित पर्चाहरू वितरण गरिने छ। जातीय उन्मुक्ति, सांसकृतिक वैशिष्ट्य, गोर्खाल्याण्डको राजनैतिक गरिमाबारे बुझाइने कार्य गरिने छ। दुइदिवसीय कार्यक्रम अवधीमा नै प्रधानमन्त्रीलाई छुट्टै राज्यको दाबीमा स्मारकपत्र पनि प्रेषित गरिने छ।
डी० के० वाइबा, कालिमन्युज, कालेबुंग, 19 दिसम्बर। छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्ड आन्दोलन घोषणा गरेर ७ अक्टोबर २००६ मा पहाडमा नयाँ शक्तिको रुपमा देखा परेको गोर्खा जनमुक्ति मोर्चा १८ जुलाई २०११ मा जीटीएमा पुगेर थामिएको छ | पहाडमा सुबास घिसिंगको शाशनबाट वाक्क भएका मानिसहरु गोजमुमोको आन्दोलनमा सरिक भएर आन्दोलनमा ओर्लिए | यसै बिच थुप्रै राजनैतिक उतार चडाउ भयो | गोरामुमो र गोजमुमो समर्थकहरु माझ झडप पनि भयो | सोही समय दार्जीलिंगमा प्रमिला शर्माले ज्यान गुमाईन् | छुट्टै राज्यको सपना सजाएर अनेकौ सडकमा ओर्लिए | यस आन्दोलनले सबै प्रकारका मानिसहरुलाई प्रभावित पार्यो | के, वृद्ध ,के बाल सबै सडकमा ओर्लिएर गोर्खाल्याण्डको अवाज चर्काउन पछि परेनन् | नारा,जुलुश,धर्ना,भोक हड्ताल सबैमा जनताको व्यापक सहभागिता देखेर अन्तत: गोर्खाल्याण्ड माग्ने दल गोजमुमो, राज्य सरकार र केन्द्र सरकार माझ त्रिपक्षीय वार्ता शुरु भयो | आन्दोलन पहाडदेखि तराई र डुवर्स पुग्यो | भूतपूर्व सैनिकहरुले रगत बगाउनु पर्यो, हजारौ बेघर बने मान्छेको बस्तीमा डडेलो सल्कियो | धाराबाहिक त्रिपक्षीय वार्ताले कुनै निष्कर्ष निकाल्न सकेन |
सोही क्रममा लोक सभा चुनावले दार्जीलिंग पहाडमा चुनावी राजनीति शुरु भयो | गोर्खाल्याण्डको मुद्दा संसदमा पार लाउन पहाडबाट हेबीवेट भाजपा नेता जसवन्त सिंहले रेकर्ड भोट जितेर गए | त्यसपछि बङ्गालमा सत्ता परिवर्तन संगै दार्जीलिंगलाई गोर्खाल्याण्ड होइन " स्वीजरल्याण्ड" बनाइदिन्छु भनिन् मुख्यमन्त्री ममता ब्यनार्जीले | १८ जुलाई २०११को दिन पिन्टेल भिलेजमा मोर्चा, राज्य सरकार अनि केन्द्र सरकार माझ गोर्खाल्याण्ड टेरिटोरीयल एडमिनिसट्रेसन (जीटीए) मा सम्झौता भयो | पहाडमा बिकाशको मूल फुट्ने र शान्ति स्थापना भयो भन्दै पटेका पड्कियो अनि हर्सोल्लास मनाइयो | तर अहिले त्यही जीटीए कार्यनवय नहुँदा पहाडमा पुन असन्तुष्टि बढ्दै गइरहेको छ | जसको फलस्वरूप युवा मोर्चाले पुन: छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको शंखघोष गरेको छ | एकातिर मोर्चाका उच्च पदस्थ नेताहरु जीटीए यथासिघ्र लागु गराउन राज्य र केन्द्रमा दौड धुप गरिरहेका छन् भने अर्कोतिर मोर्चा कै भात्री संगठन युवा मोर्चा भने छुट्टै राज्य प्राप्तिको निम्ति आन्दोलनको शंखनाद गरेर मैदानमा ओर्लेको छ |
हिज मंग्पू जन मैदानमा आयोजित जनसभाबाट युवा मोर्चाले अब युवाहरु प्रावधिक र बौधिक आन्दोलन लड्ने घोषणा गरेको छ | युवा मोर्चाले छुट्टै राज्य प्राप्तिको निम्ति आन्दोलनलाई काँधमा लिंदै मैदानमा ओर्लेको घोषणा गरेपनि पहिलो चरणमा केवल रयाली र जनसभाहरु गर्ने घोषणा गरेको छ | युवा मोर्चाको उक्त जनसभा केन्द्रित छुट्टै राज्यको आन्दोलन कतिसम्म प्रभावशाली बन्ने हुन् भन्न नसकेपनि यस सम्बन्धमा मोर्चा प्रमुख बिमल गुरुङको मौनता खुबै चासोको विषय बनेको छ | युवा मोर्चाले आन्दोलनको घोषणा गरेपनि मोर्चा प्रमुख कै निर्देशनमा नै गर्ने पनि घोषणा गरेको छ |
तर यता मोर्चा प्रमुख गुरुङले भने युवा मोर्चाको आन्दोलन बारे मुख नखोल्नु कतै आन्दोलनको बहानामा जीटीए भित्राउने राजनैतिक चलखेल त होइन भन्ने विश्लेषकहरु बताउछन् | अहिले पहाडमा जीटीए लागु नभएको कारण बिस्तारै मोर्चा भित्र नै असन्तुष्टि बढ्दै गइरहेको छ | तराइ डुवर्सको भू- भाग जीटीएमा हुनपर्ने दाबी गरे पनि उक्त भू - भागको जाँच गर्ने हाई पावर कमिटिको बैठक बारम्बार बिफल भएको कारण थप असन्तुष्टि बढिरहेको छ | हाई पावर कमिटिको बैठक निष्कर्षहीन बन्नु जीटीए लम्बाउने प्रयाश हो भन्ने पनि राजनैतिक विश्लेषकहरु बताउछन् | यस्तो अवस्थामा सरकारलाई दबाउ दिन मोर्चाले युवा मोर्चालाई ढाल बनाएको सचेतकहरु बताउछन् |
एकातिर जीटीए गठनमा बिलम्ब बन्दै गइरहेको छ भने अर्कोतिर पहाडका विपक्षी दल क्रामाकपा अनि भागोपले जीटीएको सम्झौता खारेज गर्नुपर्ने माग चर्किंदै आइरहेको छ | यता राज्य कै विपक्षी दल माकपाले पनि जीटीएको बीलमा हस्ताक्षर नगरी दिने राज्यपाल समक्ष अनुरोध गरेको छ | यस्तोमा राज्य सरकारलाई दबाउ बनाउन मोर्चाले युवा शक्तिलाई माध्यम बनाएको राजनैतिक सचेतकहरुको भनाई छ | अहिले छुट्टै राज्यको मागलाई राष्ट्रव्यापी बनाउन भागोपले गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्स गठन गरेर कार्य शुरु गरेको छ | यता दार्जीलिंगको शक्तिशाली विपक्षी दल मानिने क्रामाकपा पनि दिल्ली मुखी कार्यक्रम बनाएर सडकमा खुल्ला जीटीएको विरोध गर्दै निस्केको छ | यसबारे भागोप र क्रामाकपाको उक्त कार्यक्रमलाई पार्टीको अस्तित्व बचाउने राजनैतिक खेल रहेको गोजमुमोले आरोप लगाईरहेको भएपनि जीटीए बिरोध नगर्ने खुल्ला चुनौती दिईरहेको छ | मोर्चालाई जीटीएको टिप्पणी गर्ने दलहरुलाई किन चुनौती दिदै आन्दोलनमा ओर्लिन पर्यो भन्न नसकेपनि वास्तवमा यो जीटीएलाई जतिसक्दो लागु गराउने मोर्चाको रणनीति रहेको वर्तमान राजनैतिक परिस्थितिलाई गहिरो अध्ययान गरिरहेका विश्लेषकहरु बताउछन् |
गोजमुमो पार्टीको युवा एकाईले पुन: छुट्टै राज्यको आन्दोलनलाई अघि बढाउने घोषणा विपक्षी दलहरुलाई शक्तिशाली बन्न नदिने सुयोजित खेल त होइन भन्ने पनि अहिले अड्कलबाजी शुरु भएको छ | यति मात्र होइन छुट्टै राज्यको माग गर्दै अहिले अर्को शक्ति नयाँ राजनैतिक पार्टी खोलेर मैदानमा ओर्लिने तरखरमा रहेको सुत्रले बताएको छ | उक्त दल अहिले विभिन्न रणनीति बनाउन गोप्य बैठकहरु गरिरहेको सुत्रले बताएको छ | सम्भवत: २०१२ को जनवरी पहिलो सप्तामा देखा पर्ने उक्त नयाँ दलको रणनीति विफल पर्न पनि युवा मोर्चाले छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको आन्दोलन घोषणा गरेको सुत्रको भनाइ छ | नयाँ वर्षमा राजनैतिक मैदानमा घोषणा गरेर निस्कने उक्त नयाँ दलको नेतृत्व कसले गर्ने हो अहिले नै खुलासा नभएपनि एघार वर्ष जेल बसेर निस्केका जीएलओ प्रमुख छत्रे सुब्बा माथि मानिसहरुले शंका गरिरहेको छ | हुन त केहिदिन अघि मात्र छत्रे सुब्बाले आफू अहिले नै राजनीतिमा नआउने बताएका थिए तर राजनैतिक जीवन त्याग्ने भने घोषणा गरेका छैनन् | यसका साथै कालेबुंग कै युवा नेता अजय दाहाल, दावा शेर्पा आदिको नामहरु पनि अघि आइरहेको छ | यी सबै कुराहरुलाई ध्यानमा राख्दै गोजयुमोको आन्दोलन मोर्चाको आफ्नो रणनीति रहेको मानिसहरुले अनुमान लगाईरहेको छ |
युवा मोर्चाले उठायो साहित्यकारहरूमाथि प्रश्न
मनोज वोगटी, कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। युवा मोर्चा नेता विशाल राईले हिजो छुट्टै राज्यको आन्दोलनको निम्ति गरिएको भनिएको मङ्पूको जनसभामा भनिरहेका थिए 'छुट्टै राज्यको आन्दोलन बौद्धिकरुपले हुनुपर्छ भन्छन्, तर साहित्यकारहरू भने दुलो पस्छन्।' राईले साहित्यकारहरूलाई तारो बनाउँदै के भनेका छन् भने गोर्खा जनमुक्ति मोर्चाले गरेको आन्दोलनमा साहित्यकाहरूको कुनै भूमिका छैन, जब कि छुट्टै राज्य उनीहरूको निम्ति पनि हो। कुनै पनि आन्दोलनको सफलतामा साहित्यकारहरूको सहभागिता पहिलो अनिवार्यता हो। तर युवा मोर्चाका नेता अनुसार मोर्चाले गरेको आन्दोलनलाई साहित्यकारहरूले कुनै पक्षबाट पनि सहयोग पुर्याइरहेका छैनन्। तिनी अनुसार साहित्यकारहरूले नै आन्दोलनलाई बौद्धिक बनाउँछन् तर दार्जीलिङका साहित्यकारहरू आन्दोलनको बेला दुलो पस्ने गर्छन्। विशाल राई आफै एकजना कवि हुन् तर तिनी हुन् युवा मोर्चाका नेता पनि। राईको मान्यता अनुसार साहित्यकारहरू राजनीतिमा प्रत्यक्ष सहभागी बन्न पर्छ। जो भइरहेको छैन। उल्लेख्य कुरा के थियो भने विशाल राईले जतिबेला साहित्यकारहरूलाई तारो बनाइरहेका थिए त्यतिबेला तिनको भाषण सुन्ने साहित्यकारहरू कोही पनि उपस्थित थिएनन्। तिनले साहित्यकारहरूलाई युवा मोर्चाको आन्दोलन बौद्धिक बनाउन जुन सहभागिताको कुरा गरिरहेका थिए, त्यो आन्दोलनकालभरि नदेख्नु तिनले अचम्मकोरुपमा राखेका छन्।
विशाल राईले साहित्यकारहरूलाई जुन आरोप लगाए त्यो भने आधारभूत सत्य भने नरहेको स्पष्ट छ। जब मोर्चाले आन्दोलन थाल्यो, तब सबै साहत्यकारहरूले आफ्नोपक्षबाट पाठकलाई सचेत गराउने प्रशस्त कार्य गरेका थिए। धेरै लेखकहरूले आन्दोलनलाई केन्द्र गर्दै विभिन्न कृतिहरूको प्रकाशन पनि गरिरहेका छन्। छुट्टै राज्यको आन्दोलन जब एउटा निकृष्ट व्यवस्थाको सम्झौतामा आएर रोकियो तब पनि विशाल राईहरूले साहित्यकारहरूबाट त्यसप्रतिको समर्थन मागिरहेको तिनको साहित्यकारहरूप्रति गरेको टिप्पणीले स्पष्ट भएको छ। अहिले पत्रपत्रिकातिर लेख्ने साहित्यकारहरूले जति पनि राजनैतिक लेखहरू लेखिरहेका छन्, ती सबै नै मोर्चाको जीटीएको विरुद्ध मात्र होइन जनाकांक्षामाथि भइरहेको धोकालाई उजागार गरेर लेखिएको नै धेर पाइएको छ। धेरै साहित्यहरूले के बताउँछन् भने आन्दोलनकारीहरूको नियत नै खराब रहेको छ भने उनीहरूको आन्दोलनलाई समर्थन गर्नु अँध्यारोतिर दौड्नु हो। आन्दोलनकारी राजनैतिक दलका दलीय साहित्यकारहरूले आन्दोलनमा सहभागिता नदिएकोमा आक्रोश व्यक्त गर्न अघि किन साहित्यकारहरूले सहभागिता दिइरहेको छैन भन्ने पक्षमा समीक्षा गर्नुपर्ने अनिवार्य रहेको छ। वास्तवमा साहित्यकारहरू सचेत रहन्छन्, जब उनीहरूलाई आन्दोलनको आन्तरिक अर्थ जनाकांक्षा बाहिर रहेको पाउँछ तब आन्दोलनसित उनीहरूको मोह भङ्ग हुने गर्छ।
अहिले साहित्यकारहरूलाई सम्झौता परस्त आन्दोलनलाई समर्थन गर्नु आफ्नै घॉंटीमा पासो लगाउनु सरह रहेको लागेको छ। साहित्यकारहरू राजनैतिक दलको कार्यप्रणालीसित सन्तुष्ट नरहेको मात्र होइन उनीहरूको चर्तिकलाको विरोधमा बोल्न नसक्नेसम्मको स्थितिमा रहेको कुरा आज समय दैनिकले साहित्यकारहरूसित कुराकानी मार्फत थाहा लागेको छ। एक साहित्यकारसित प्रश्न गर्दा तिनले भने, आन्दोलन भनेको एउटा दलले गर्ने होइन। शक्तिविभाजनको स्थिति उपार्जन गर्दै उनीहरूले नै सहभागिताको अपेक्षा साहित्यकारहरूसित राख्नु पनि एक किसिमको राजनीति हो। साहित्यकारहरू झण्डा बोकेर सडक उत्रँदैनन्। साहित्यकारहरूले गर्ने कार्य भनेको लेखन हो, नेताहरूले अहिले आन्दोलनलाई लिएर साहित्यकारहरूले लेखिरहेका रचनाहरूको अध्ययन गर्न अनिवार्य छ। दलीय लेखकहरूले स्वतन्त्र लेखकहरूलाई लगाइने आरोप राजनैतिक चलखेलको एउटा अंश हो। वास्तवमा उनीहरू भन्दा धेर योगदान स्वतन्त्र साहित्यकारहरूको नै छ। आन्दोलनमा साहित्यकारहरू दुलो पस्ने कुरा गर्ने विशाल राईले साहित्यकारहरूलाई युवा मोर्चाको आन्दोलनलाई बौद्धिकस्तरमा उचाल्न सहयोग गर्नुपर्ने बताए पनि युवा मोर्चाको आन्दोलन केटाकेटीले खेल्ने भॉंडाकुटी भन्दा निकृष्ट रहेको कालेबुङका एक कविले जनाएका छन्। 'आन्दोलनको स्तर सर्वमान्य र सर्वसम्मतिको हुनपर्छ।
आन्दोलनको दुरूपयोगमाथि पहिले उनीहरूले नै समीक्षा गरुन्। एउटै दलभित्र विभिन्न वयानबाजी र मुद्दा रहेको स्थितिमा युवा मोर्चाले साहित्यकारहरूलाई लगाइरहेको आरोप स्वंय नै घाइते बाघको आक्रमण सरह हो। साहित्यकारहरूलाई आन्दोलनबारे जसरी बुझाइएको छ, वास्तवमा आन्दोलन त्यस्तो नहुने कुरा साहित्यकारहरूलाई थाहा छ। आन्दोलनलाई सर्वसमावेशी बनाइनुपर्छ। त्यसो नगरी घोषित आन्दोलनको औचित्य रहँदैन'-तिनले भने।
युवा मोर्चाको जनसभामा मूल नाइके अनुपस्थित पुरानै बोतलमा पुरानै रक्सी
कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। सेनापति बिनाको सेनाले युद्ध जितेको कुनै पनि इतिहास छैन। सेनापति बिनाको सेना अनुशासनहिन र दिशाहिन हुन्छ, जसबाट ठूलो उपलब्धीको आशा गर्न सकिन्न। उल्टै विश्रृङ्खलता उत्पन्न हुन्छ कि भन्ने सम्भावना व्यापक रहन्छ। युवा मोर्चाले शुरूगरेको तेस्रो चरणको आन्दोलनको पनि यस्तै यस्तै रुपरेखा देखापरेको छ। युवा मोर्चाको आन्दोलनले नेतृत्व गर्ने नेता पाएको छैन। जसलाई बारम्बार पत्र पठाएर अनि साक्षात भेटेर अपील गर्दा पनि आखिर उनीहरूले चाहेका नेता विमल गुरूङ जनसभामा आएनन् तर युवा नेताहरूले जनसभा सकिञ्जेलसम्म पनि विमल गुरूङ आउँछ कि भन्ने आशा गर्न भने छाडेनन्। गोर्खाल्याण्डको निम्ति भने आङ बॉंधेर रणभूमिमा उत्रने नेताले गोर्खाल्याण्डकै निम्ति डाकिएको मङपू सभामा समय दिनै सकेनन्। विमल गुरूङ जसले छुट्टै राज्यको निम्ति युवाहरूलाई सङ्गठित गरेका थिए, ती नै युवाहरूले आज विमल गुरूङलाई छुट्टै राज्यको निम्ति प्रतिबद्ध गराउन खोजिरहेको स्थिति देखापरको छ।
विमल गुरूङ अनुपस्थित रहेको जनसभामा जुन कार्यक्रमहरूको घोषणा गरियो, त्यो पनि छुट्टै राज्यको नाममा दलीय औपचारिकता मात्र नै देखापरेको छ। कतै युवा मोर्चाले शक्ति प्रदर्शन पो गरिरहेको हो कि भन्ने शंका उप्जाउने ठाउँ उनीहरूको कार्यक्रमले नै उपार्जन गरेको छ। किन भने उनीहरूको छुट्टै राज्यको आन्दोलन कुनै खास छैन। जनसभा र र्यालीलाई नै आन्दोलन भनेर घोषणा गरिएकोले पुरानै बोतलको पुरानै रक्सी पिएको र त्यसको मात प्रदर्शन गरिएको जस्तो मात्र देखापरेको छ। तर जनता र छुट्टै राज्य आकांक्षीहरूले भने युवा मोर्चाले सर्वसहमत र सर्वसमावेशी आन्दोलनको रुपरेखा तयार पार्ने अपेक्षा गरेका थिए। युवा मोर्चाको आन्दोलनप्रति अहिले उनीहरूले ओंठ लेब्राउन थालेका छन्। पहाडमा नै कराएर केही हुँदैन भन्ने दुइदुइपल्टको आन्दोलनले सचेतहरूलाई सिकाइसकेको अवस्थामा फेरि पनि पहाडमा नै कराइरहने अनि जता भेला गरेर गोर्खाल्याण्ड चाहिन्छ भन्ने पुरानै रट लगाउने युवा मोर्चाको आन्दोलनको रुपरेखाले सचेतहरूलाई निराश पारेको छ। युवा मोर्चाले ती जनसभमा भन्ने कुराहरू भनेको 'गोर्खाहरूलाई छुट्टै राज्य नै चाहिन्छ' भन्ने वाक्यभन्दा बड्ता नहुने सबैले बुझिरहेका छन्। जुन कुरा जनतालाई भनिरहनु नपर्ने स्पष्ट छ।
राज्य र केन्द्रसित युवा मोर्चाकै केन्द्रिय समितिले अहिले नै छुट्टै राज्य हुँदैन भन्ने कुरामा सहमत गराएर जीटीएमा हस्ताक्षर गराइसकेकोले पनि युवा मोर्चाको आन्दोलन विवादित बनेको छ। आलोचक र विपक्षले युवा मोर्चाले आन्दोलन गर्ने हो भने जीटीए खारेज गरेर बढ्नुपर्ने बताइरहेको छ भने युवा मोर्चा भने जीटीएको विरोध नगरी छुट्टै राज्य माग्ने पक्षमा छ। यसको के अर्थ लागेको छ भने युवा मोर्चा केन्द्रिय कमिटीको जीटीएसित सन्तुष्ट छ। तर जब जीटीएको गठनको प्रक्रिया हुन्छ तब सरकारीपक्षबाट मोर्चालाई युवा मोर्चाको आन्दोलनमाथि गर्ने प्रश्नोत्तरले युवा मोर्चाको आन्दोलन बली कै बोको पो हुने हो कि भन्ने शंका गरिएको छ। मोर्चाले जीटीए गठन गर्नुपर्छ भनेको अवस्थामा युवा मोर्चाले गररहेको छुट्टै राज्यको जनसभाको आन्दोलनको औचित्य कति हो भन्ने करा सचेतहरूले पटक्क बुझ्न सकिरहेका छैनन्। युवा मोर्चाले धेर ठूलो केही पनि गर्न नसक्ने कुरा उनीहरूको कार्यक्रमले नै स्पष्ट पारेको अवस्थामा पुरानै बोतलको पुरानै रक्सी जनतालाई खुवाउने रणनीतिको कारण युवा मोर्चा माथि उठेर कार्यक्रम नबनाए अब युवा मोर्चा आन्दोलनकालभरि नै विभिन्न आलोचना र शंकाको शिकार बनिरहनुपर्र्ने स्थिति बनिने स्पष्ट छ। जनतामा कस्तो जिज्ञासा छ भने आखिर किन विमल गुरूङ जनसभामा आएनन्? छुट्टै राज्यको आन्दोलन गर्नुपर्ने डरले कि जीटीएमा हस्ताक्षर गर्ने टोलीको दबावले? यसको उत्तर विमल गुरूङसित नै रहेको छ। तिनले युवा मोर्चाका अन्य जनसभामा उपस्थित बनेर तिनीमाथि गरिएका प्रश्नहरूको उत्तर दिने हुन् कि युवा मोर्चाको आन्दोलन पनि फिर्ता गरिने हो, त्यो भने भविष्यले नै बताउने छ।
क्रामाकपा दिल्ली प्रस्थान जीटीए जनाकांक्षा नरहेको सांसदहरूलाई बुझाइने
मनोज बोगटी, कालिमन्युज, कालेबुङ, 19 दिसम्बर। साइबर जमानाका युवाहरूले छुट्टै राज्यको आन्दोलनको घोषणा गर्छ तर कार्यक्रम हुन्छ केवल जनसभा र र्याली। जनसभा र र्यालीको च्याप्टर सकिसकेका जनताले फेरि अब एकपटक युवाहरूले आह्वान गरेको जनसभा र र्याली झेल्न पर्ने भएको छ। तर यता क्रामाकपाले भने समयको माग अनुसारको बाटो पक्रिएर आन्दोलनलाई दिल्लीगामी बनाइरहेको छ। गोर्खा जनमुक्ति युवा मोर्चाले शक्ति प्रदर्शन गर्दै पहाडका जनतालाई फेरि गोर्खाल्याण्डको औचित्य बुझाउन जनसभा र र्याली गर्ने भएको छ भने उता क्रामाकपा र गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्सले भने आन्दोलनलाई तीन चरणमा विभक्त गर्दै राष्ट्रियस्तरमा त्यसलाई कार्यरुप दिइरहेको छ। संसद, सडक अनि बौद्धिकरुपले आन्दोलन गर्ने सैद्धान्तिकी गोर्खाल्याण्ड टास्क फोर्सले अघि ल्याएको छ। त्यसै अनुरुप फोर्स अन्तर्गत रहेका दलहरूले पनि कार्यक्रमलाई राष्ट्रिय बनाइरहेको छ।
त्यसैक्रममा क्रामाकपा कालेबुङ आञ्चलिक समिति संसद धर्नाको निम्ति आज 75 जनाको टोली लिएर दिल्ली प्रस्थान गरेको छ। एनजेपी पुगेका गक्रायुमो नेता अरुण घतानीले भने, पहाड र समतललाई अब छुट्टै राज्यबारे बुझाउनुपर्ने कुनै आवश्यकता छैन, किन भने उनीहरूको आकांक्षा भनेको छुट्टै राज्य हो। बौद्धिक चरणमा देशका ठूला नेता, सरकारका वरिष्ट अधिकारी र मन्त्रीहरूलाई भारतभरिका गोर्खाहरूको चिह्नारी र राजनैतिक अस्तित्वको सवालमा कसरी छुट्टै राज्य अनिवार्य छ भन्ने कुरा बुझाइने प्रक्रिया शुरू भइसकेको छ। हाम्रो कार्यक्रम सडक कार्यक्रम हो तर यसले सांसदहरूलाई छुट्टै राज्यको औचित्य बुझाउनमा सहयोग गर्ने छ।
तिनले अझ भने, पहाडमा लाखौंको संख्यामा जनता उत्रिए पनि त्यो केवल जीटीएको निम्ति हुनेछ। किन भने केन्द्र र राज्य सरकारले जीटीएलाई गोर्खाल्याण्ड राज्यको दाबीको विकल्पकोरुपमा व्याख्या गरेको छ। ममता व्यानर्जीको 'बङ्गभङ्ग होवेना' अनि मोर्चाको नेता र समर्थकहरूको ताली यसको गतिलो उदाहरण हो। तिनले बताए अनुसार क्रामाकपाको धर्ना जीटीए गोर्खाहरूको आकांक्षा होइन भन्ने कुरा बुझाउनमा केन्द्रित रहेको छ। त्यसकारण अब गोर्खाहरूले राष्ट्रियस्तरमा त्यसको विरोध गर्दै छुट्टै राज्य नै मूलाकांक्षा रहेको कुरा बुझाउन देशका विभिन्न शक्तिहरूसित मैत्रिक सम्बन्ध स्थापना गर्ने पहल भइरहेको घतानीले बताएका छन्। तिनले भने, दिल्लीमा सय भन्दा धेरले संसद धर्ना गर्नेछन्। शीतकालीन सत्र चलिरहेकोले सांसदहरूलाई कुरा बुझाउन सही समय रहेको ठानिएको छ। दिल्लीमा अन्य छुट्टै राज्य पक्षधरका सङ्गठन र वुद्दिजीवीहरूले क्रामाकपाको कार्यक्रममा सहभागिता दिने पनि तिनले बताएका छन्।
तिनले बताए अनुसार झॉंसीकी रानी रोडबाट जुलूस निकालिने छ अनि जन्तरमन्तरमा धर्ना गर्ने छ। गोर्खाल्याण्ड नै गोर्खाहरूको समस्याको समाधान अनि अरु सबै टालटुले समाधान उल्लेख गरिएको पोष्टर, व्यानर र प्लाकार्डहरू बोकेर जुलूस र प्रदर्शन हुने तिनले जनाएका छन्। एनजेपीदेखि नै क्रामाकपा धर्ना प्रतिनिधिहरूले छुट्टै राज्य गोर्खाल्याण्डको पक्षमा नाराबाजी गरे। आञ्चलिक समितिका अध्यक्ष किशोर प्रधानले भने, रेल अनि दिल्लीमा छुट्टै राज्यको दाबी र यसको औचित्यबारे प्रकाशित पर्चाहरू वितरण गरिने छ। जातीय उन्मुक्ति, सांसकृतिक वैशिष्ट्य, गोर्खाल्याण्डको राजनैतिक गरिमाबारे बुझाइने कार्य गरिने छ। दुइदिवसीय कार्यक्रम अवधीमा नै प्रधानमन्त्रीलाई छुट्टै राज्यको दाबीमा स्मारकपत्र पनि प्रेषित गरिने छ।
No comments:
Post a Comment